اصول طراحی و تجهیز بیمارستان (قسمت 8) - بخش زنان و زایمان

اصول طراحی و تجهیز بیمارستان (قسمت 8) - بخش زنان و زایمان

نویسنده: مهندس حمیدرضا اشرف

 

استاندارد ها ، سرانه ها و معرفی بخش های مختلف بیمارستان

بستري زنان و زايمان:

بخش بستری زنان و زایمان قسمتی از بیمارستان است که بیماران با منشاء بیماری های زنان و زایمان، همچنین مادران پس از زایمان طبیعی post partum و یا سزارین، به همراه نوزاد خود در آن بستری می گردند. در هر صورت بیماران در این بخش دو حالت دارند :   ا- با نوزاد   2- بدون نوزاد .

توصیه می گردد دو گروه بیماری های زنان و بیماران زایمان در دو بخش مجزا از یکدیگر بستری گردند. بخش بستری بیماری های زنان شباهت بیشتری به بخش بستری جراحی دارد. ولی بخش بستری پس اززایمان، به دلیل همزمانی بستری مادر و نوزاد در کنار یکدیگر، با سایر بخش ها تفاوت دارد و دارای سرانه های بالاتری می باشد.

همچنین توصیه می شود که بخش بستری زنان و بخش بستری پس از زایمان به ترتیب در مجاورت  بلوک زایمان و اتاق عمل زنان و همچنین در نزدیکی بخش NICU استقرار داشته باشند. بهترین نوع ارتباط بین این بخش ها و بلوک زایمان از نوع افقی است. ولی ارتباط های عمودی خوب و از طریق آسانسورهای کارآمد نیز قابل قبول است.

زیر ساختهای بخش بستری زنان و پس از زایمان

تعداد تخت مورد نیاز در بخش بستری پس از زایمان، 6 تخت به ازاء هر تخت زایمان می باشد.

طراحی فضاهای پشتیبانی در بخش بستری پس از زایمان متناسب با شرایط جاری بخش، تعداد تختها و سایر سرانه ها انجام می گردد و می باید جوابگوی نیازمندیهای بخش باشد.

توصیه اکید می گردد که بخش بستری زنان و بخش بستری پس از زایمان در مجاورت یا نزدیکی بلوک زایمان و اتاق عمل زنان و همچنین بخش مراقبتهای ویژه نوزادان NICU استقرار داشته باشند.

بخش بستری پس از زایمان می باید دارای اتاق شستشوی نوزاد مجهز به سینک مخصوص باشد.

اکیداً توصیه می گردد که تعداد تخت بیمار مادر در هر اتاق بخش بستری پس از زایمان، حداکثر دو تخت باشد . تخت نوزاد ترجیحاً در سمت راست تخت مادر قرار داشته باشد.

حداقل مساحت مفید هر اتاق بستری پس از زایمان یک تخته  بدون احتساب سرویس بهداشتی و فضای پیش ورودی اتاق 12 متر مربع می باشد.

حداقل مساحت مفید هر اتاق بستری پس از زایمان دو تخته  بدون احتساب سرویس بهداشتی و فضای پیش ورودی اتاق 22 متر مربع می باشد.

حداقل مساحت مفید اتاقهای بستری پس از زایمان سه تخته و بالاتر ، بدون احتساب سرویس بهداشتی و فضای پیش ورودی، ده متر مربع به ازای هر تخت می باشد.

بخش لیبر و بلوک زایمان

سه مرحله مراقبت های پس از زایمان به شرح زیر می باشد:

روش  LDRP ) Labor – Delivery – Recovery )

روش رایج در سیستم های درمانی برای فرآیند لیبر، زایمان و Post partum 

شیوه ایی است که سه مرحله لیبر، زایمان و مراقبت پس از زایمان بیمار زائو در یک فضا و بر روی یک تخت انجام می گردد. بیمار در این اتاق کلیه مراقبت های درمانی ذکر شده را دریافت می کند و تا زمان ترخیص در همان اتاق اقامت دارد. تخت این اتاق از نوع ویژه است که قابلیت تبدیل شدن به برانکار و وضعیت ویژه زایمان را دارد . 

روش LDR :

بیمار در این شیوه سه مرحله فرآیند لیبر، زایمان و دو ساعت پس از زایمان را در یک اتاق و بر روی یک تخت سپری می کند. و پس از دو ساعت به بخش بستری پس از زایمان منتقل می گردد. تخت این اتاق نیز از نوع مخصوصی است که قابلیت تبدیل به وضعیت های مختلف را دارد.

روش سنتی:

در این شیوه که هم اکنون در اکثر بیمارستانها  و زایشگاه های کشور اجرا می شود، هر یک از مراحل لیبر، زایمان ، دو ساعت پس از زایمان و بستری در اتاقها و یا بخش های جداگانه انجام می شود. بیمار در صورت زایمان طبیعی و به شیوه سنتی لازم است حداقل دو ساعت پس از زایمان در اتاق ریکاوری بلوک زایمان، و لااقل به مدت 24 ساعت در بخش پس از زایمان بستری باشد. این اعداد برای بیماران با زایمان سزارین، به ترتیب یک ساعت در ریکاوری اتاق عمل و 48 ساعت در بخش بستری می باشد.

وجود فضاهای زیر در بخش لیبر و بلوک زایمان ضروری است:

1- پیش ورودی

2- اتاق دارو و کار تمیز

3- اتاق پانسمان، تریتمنت و عملیات درمانی

4- اتاق ایزوله عفونی 

5- ایستگاه پرستاری با اشراف به تمام بیماران و ترجیحاً در مرکزیت بخش 

6- اتاق معاینه برای پزشک مقیم

7- اتاق کنفرانس و آموزش مادران

8- فضاهای پشتیبانی مانند استراحت و رختکن پرستاران، رختکن بیماران، آبدارخانه و غذا خوری کارکنان

9- اتاق کارکثیف

10- سرویسهای بهداشتی جداگانه برای بیماران  و کارکنان( سرویس بهداشتی بیمار حتماً  باید از نوع فرنگی یا  همزمان ایرانی و فرنگی باشد)

11- اتاق شستشوی نوزاد  مجهز به سینک مخصوص

12- اتاق شستشوی وسایل

13- انبار لوازم تمیز و استریل

14- محل نگهداری تجهیزات پزشکی

15- محل جداگانه نگهداری بین های زباله به تفکیک عفونی و غیر عفونی .

وجود فضاهای زیر در بخش لیبر و بلوک زایمان توصیه می گردد:

1- اتاق ایزوله بیماران اعصاب و روان

2- رادیولوژی پرتابل

3- اتاق LDR

زیر ساختهای بخش بستری زایمان و بلوک زایمان :

1- تعداد تخت مورد نیاز در بخش پس از زایمان، 6 تخت به ازاء هر تخت زایمان می باشد.

2- طراحی فضاهای پشتیبانی در بخش بستری پس از زایمان متناسب با شرایط جاری بخش، تعداد تختها و سایر سرانه ها انجام می گردد و باید جوابگوی نیازمندیهای بخش باشد.

3- توصیه اکید می گردد که بخش بستری زنان و بخش بستری پس از زایمان در مجاورت یا نزدیکی بلوک زایمان و اتاق عمل زنان و همچنین بخش مراقبتهای ویژه نوزادان استقرار داشته باشد.

4- بخش بستری پس از زایمان می باید دارای اتاق شستشوی نوزاد مجهز به سینک مخصوص باشد.

5- حداقل مساحت مفید اتاق لیبر  بدون احتساب سرویس بهداشتی و فضای پیش ورودی اتاق 12 متر مربع برای بیماران عادی و 14 متر مربع برای بیماران پرخطر می باشد.

6- حداقل مساحت مفید اتاق زایمان در روش سنتی،  بدون احتساب سرویس بهداشتی و فضای پیش ورودی اتاق 32 متر مربع می باشد و حداقل ارتفاع لازم نیز 7/2 متر در نظر گرفته می شود.

7- اتاق زایمان در روش طبیعی لازم است که در مجاورت اتاق لیبر قرار داشته باشد. ترجیحاً فضایی نیز برای همراه بیمار در نظر گرفته شود.

8- مساحت مفید اتاق بستری زایمان دارای دو تخت  بدون احتساب سرویس بهداشتی و فضای پیش ورودی اتاق، حداقل 22 متر مربع می باشد.

9- مساحت مفید بخش بستری زایمان سه تخت و بالاتر ، بدون احتساب سرویس بهداشتی و فضای پیش ورودی، حداقل 9 متر مربع به ازای هر تخت می باشد.

10- تختهای اتاق لیبر و اتاق زایمان می باید برای رعایت حریم خصوصی بیمار با پارتیشن از یکدیگر جدا شده باشند.

11- بخش لیبر و بلوک زایمان باید به گونه ایی طراحی گردد که امکان چرخش تخت در آنها به سهولت میسر باشد.

12- حداقل فاصله جانبی هر تخت لیبر و زایمان از دیوار کناری 80 سانتیمتر  می باشد .  حداقل فاصله پایین تخت از دیوار روبه رو 150 سانتیمتر می باشد.

13- حداقل فاصله جانبی دو تخت لیبر و زایمان از یکدیگر 150 سانتیمتر و حداقل فاصله طولی دو تخت از یکدیگر( در صورتیکه دو تخت روبه رو و در امتداد یکدیگر باشند) 180 سانتیمتر می باشد. 

14- حداقل مساحت مفید اتاقLDR  و LDRP  بدون احتساب سرویس بهداشتی و فضای پیش ورودی اتاق، 24 متر مربع در ابعاد 8/4 در 8/4 می باشد. این اتاق می باید دارای یک سرویس بهداشتی و حمام باشد.

15- بخش لیبر و بلوک زایمان بیمارستان ترجیحاً دارای اتاق LDR برای بیماران متقاضی استفاده از آن باشد.