پره‌اکلامپسی (Preeclampsia) یک وضعیت پزشکی جدی در دوران بارداری است که معمولاً پس از هفته 20 بارداری رخ می‌دهد و با افزایش فشار خون همراه با آسیب به سایر اندام‌ها، عمدتاً کلیه‌ها و کبد، مشخص می‌شود. این بیماری می‌تواند عوارض جدی برای مادر و جنین ایجاد کند و در صورت عدم درمان، منجر به اکلامپسی شود که نوعی تشنج در بارداری است و می‌تواند زندگی هر دو را تهدید کند.
علل پره‌اکلامپسی:
علت دقیق پره‌اکلامپسی هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما عواملی که ممکن است در بروز آن نقش داشته باشند، شامل مشکلات در جریان خون بین جفت و رحم، اختلالات ژنتیکی، فاکتورهای محیطی و اختلالات سیستم ایمنی است.
پره‌اکلامپسی نیاز به مراقبت‌های ویژه دارد زیرا این بیماری می‌تواند به سرعت پیشرفت کرده و عوارض جدی برای مادر و جنین ایجاد کند. دلایل اصلی نیاز به مراقبت‌های ویژه برای این بیماری عبارتند از:
1. خطر آسیب به اندام‌های حیاتی مادر:
پره‌اکلامپسی می‌تواند باعث آسیب به اندام‌های حیاتی مانند کلیه‌ها، کبد و مغز شود. اگر به موقع درمان نشود، ممکن است به شرایط بسیار خطرناکی مثل اکلامپسی (تشنج در دوران بارداری) یا سندروم HELLP منجر شود، که هر دوی آن‌ها تهدیدکننده زندگی هستند.
- نارسایی کلیه: پره‌اکلامپسی می‌تواند عملکرد کلیه‌ها را مختل کرده و منجر به نارسایی کلیه شود.
- اختلالات کبدی: افزایش آنزیم‌های کبدی و مشکلات کبدی ممکن است به سندروم HELLP منجر شود که می‌تواند کشنده باشد.
2. افزایش خطرات جنینی:
پره‌اکلامپسی می‌تواند باعث محدود شدن جریان خون به جفت شود که منجر به عدم تأمین کافی اکسیژن و مواد مغذی به جنین می‌شود. این وضعیت می‌تواند باعث مشکلات زیر شود:
- رشد نامناسب جنین: جنین ممکن است رشد مناسبی نداشته باشد و وزن هنگام تولد کم باشد.
- زایمان زودرس: برای جلوگیری از عوارض خطرناک، ممکن است نیاز به زایمان زودرس باشد که خود با خطرات برای جنین همراه است.
- مردن جنین: در موارد شدید، عدم مدیریت صحیح پره‌اکلامپسی می‌تواند منجر به مرگ جنین شود.
3. کنترل فشار خون شدید:
فشار خون بالا، نشانه اصلی پره‌اکلامپسی، می‌تواند به سطوح خطرناکی برسد و به عروق خونی مادر آسیب برساند. کنترل دقیق و مداوم فشار خون برای پیشگیری از سکته مغزی، خونریزی داخلی و سایر عوارض قلبی ضروری است.
- سکته مغزی: فشار خون بسیار بالا می‌تواند منجر به پارگی عروق مغزی و سکته شود.
- مشکلات قلبی: خطر بروز مشکلات قلبی و عروقی در این وضعیت افزایش می‌یابد.
4. خطر اکلامپسی:
در صورت عدم کنترل پره‌اکلامپسی، این وضعیت می‌تواند به اکلامپسی تبدیل شود که با تشنج‌های شدید همراه است و ممکن است منجر به کما یا مرگ شود. تشنج‌های اکلامپسی می‌تواند زندگی مادر و جنین را به شدت به خطر بیاندازد.
5. نیاز به مداخله فوری پزشکی:
به دلیل ناپایداری وضعیت بیماران مبتلا به پره‌اکلامپسی، ممکن است در هر لحظه نیاز به مداخله فوری پزشکی باشد، از جمله:
- زایمان اورژانسی: در برخی موارد، زایمان ممکن است تنها راه برای جلوگیری از عوارض بیشتر باشد.
- مراقبت‌های پیشرفته ICU: در موارد شدید، مادر ممکن است به بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) منتقل شود تا وضعیت او به دقت کنترل و مدیریت شود.
6. نظارت مداوم بر جنین:
بیماران مبتلا به پره‌اکلامپسی نیاز به نظارت دقیق و مداوم بر وضعیت جنین دارند تا هر گونه نشانه‌ای از استرس یا مشکلات رشد زودتر شناسایی شود. این کار معمولاً با استفاده از مانیتورینگ قلب جنین و سونوگرافی منظم انجام می‌شود.
7. نیاز به داروهای خاص:
بیماران ممکن است به داروهایی مانند آنتی‌هیپرتانسیوها (کنترل‌کننده‌های فشار خون) یا داروهای دیگری برای پیشگیری از تشنج نیاز داشته باشند. مدیریت دقیق دوز داروها و مانیتورینگ وضعیت بیمار ضروری است تا از عوارض جانبی جلوگیری شود.
پرکلمپسی یک وضعیت جدی است که ممکن است در دوران بارداری به وجود آید و می‌تواند به سلامت مادر و جنین آسیب برساند.
ویژگی‌های بخش پرکلمپسی:
- مراقبت‌های ویژه: این بخش به ارائه مراقبت‌های پزشکی و پرستاری ویژه برای زنان باردار مبتلا به پرکلمپسی می‌پردازد.
- امکانات پزشکی پیشرفته: بخش پرکلمپسی معمولاً مجهز به تجهیزات پزشکی مدرن مانند مانیتورهای فشار خون، دستگاه‌های نوار قلب و سایر تجهیزات ضروری است.
- تیم پزشکی متخصص: پزشکان و پرستاران در این بخش معمولاً تجربه و تخصص لازم در زمینه بارداری و عوارض آن را دارند و می‌توانند به سرعت به شرایط اضطراری واکنش نشان دهند.
- محیط آرام و حمایتی: طراحی فضای بخش باید به گونه‌ای باشد که احساس آرامش و امنیت را برای مادران باردار فراهم کند.
الزامات و ضوابط معماری بخش پرکلمپسی:
-
دسترسی سریع و ایمن:
- مکان قرارگیری بخش: این بخش باید در نزدیکی سایر واحدهای مراقبت ویژه مانند بخش NICU (بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان) و بخش زایمان باشد تا در مواقع اضطراری، انتقال مادر به سایر بخش‌ها به سرعت انجام شود.
- راهروها و ورودی‌ها: باید عریض و مناسب برای حرکت سریع تیم پزشکی و تجهیزات پزشکی مانند تخت‌های بیمارستانی و ویلچر باشند.
-
فضای خصوصی و آرام:
- اتاق‌های بستری خصوصی: هر بیمار باید در اتاق‌های بستری خصوصی قرار بگیرد تا بتواند در فضایی آرام و بدون استرس قرار گیرد. این اتاق‌ها باید دارای تهویه مناسب، نور طبیعی، و دمای قابل تنظیم باشند.
- عایق صوتی: به دلیل نیاز به محیط آرام، دیوارها باید عایق صوتی باشند تا از انتقال صداهای خارجی به داخل اتاق جلوگیری شود.
-
دسترسی آسان به تجهیزات پزشکی:
- نزدیکی به تجهیزات پزشکی: اتاق‌های بیماران باید به تجهیزات حیاتی مانند دستگاه‌های مانیتورینگ فشار خون و نوار قلب نزدیک باشند تا تیم پزشکی به سرعت به وضعیت بیمار نظارت کنند.
- پریزهای برق و امکانات فنی: در هر اتاق باید تعداد کافی پریز برق برای دستگاه‌های پزشکی وجود داشته باشد.
-
امکانات ویژه برای تیم پزشکی:
- ایستگاه پرستاری: ایستگاه پرستاری باید به گونه‌ای طراحی شود که پرستاران بتوانند به صورت مداوم و راحت بیماران را تحت نظر داشته باشند. همچنین باید به تمام بخش‌های بخش پرکلمپسی دسترسی آسان داشته باشند.
- اتاق تجهیزات پزشکی: اتاق مخصوص تجهیزات پزشکی و داروهای مورد نیاز باید در نزدیکی ایستگاه پرستاری قرار گیرد.
-
امکانات رفاهی برای بیماران و همراهان:
- سرویس‌های بهداشتی: هر اتاق باید دارای سرویس بهداشتی خصوصی با دسترسی آسان برای بیمار باشد.
- فضای استراحت برای همراهان: طراحی فضای مناسبی برای همراه بیمار، مانند یک صندلی یا تخت تاشو در هر اتاق بستری، الزامی است.
-
ایمنی و استانداردهای بهداشتی:
- مواد ضدعفونی‌کننده: استفاده از مصالح بهداشتی و ضدعفونی‌کننده در کف‌پوش‌ها، دیوارها و تجهیزات اتاق‌ها برای جلوگیری از انتقال عفونت بسیار مهم است.
- سیستم‌های تهویه: سیستم‌های تهویه باید به گونه‌ای باشند که هوای تمیز و فیلتر شده به طور مداوم در اتاق‌ها جریان داشته باشد.
