اگر به دنبال طراحی کلینیک چشم پزشکی هستید باید یک سری اصول طراحی را رعایت کنید به دلیل اینکه یکی از مرکز های درمانی حساس همین چشم پزشکی می باشد که باید ایده ل و استاندارد بهداشت حتما رعایت شود و تقریباً همه ما می‌دانیم چشم‌پزشکی ها نیازمند یک دکور آرامش بخش و مدرن می باشند . به همین دلیل باید تمامی نکات را رعایت کنیم تا بتوانیم یک دکور خوب را رقم بزنیم . اصولا چشم پزشکی ها شامل بخش های کمتری نسبت به مطب های دیگر می باشند
بخش های مختلف یک درمانگاه چشم پزشکی به شرح زیر است :
بخش اتاق قدامی و قرنیه
جراحی مدرن آب مروارید
لیزر. لیزیک و اصلاح عیوب انکساری ( نزدیک بینی. دور بینی و آستیکما تیسم )
کاشت انواع لنزهای داخل چشمی
درمان کراتوکونوس( قوز قرنیه )
انواع تکنیک های نوین پیوند قرنیه( PLK DALK ALTK PK )
پیوند سلول های بنیادی برای درمان ناخنک . سوختگی های شیمیایی و…
بخش اتاق خلفی ( ویتره و رتین )
بخش گلوکوم
بخش استرابیسم و کودکان
دیاگرام یا پلان کلینیک چشم پزشکی
کلینیک ها در گذشته آگاهانه جهت مصارف پزشکی طراحی می‌‌شدند اما امروزه می توان شاهد تغییر جهت به سوی انسانگرایی در امکانات کلینیک ها بود.کلینیک های امروزی مجهز تر(انجام اعما ل جراحی) و بیشتر به هتل شبیه هستند. وجود فضای اقامتی دارای اهمیت بیشتری نسبت به طرح‌های سرد بهداشتی در کلینیک های گذشته است. و همچنین مدت زمان بستری و اقامت بیمار به طور پیوسته کوتاهتر میشود.
از آنجایی که می دانیم برای انجام طراحی مطب و مراکز درمانی باید یک پلان طراحی شود تا بتوانیم طراحی کلینیک چشم پزشکی را به خوبی و درستی مطب های دیگر پیش ببریم به همین دلیل باید ببینیم که نیازمان از یک کلینیک تخصصی مانند چشم پزشکی چیست ؟ اصولاً مطب های چشم پزشکی بخش های کمتری نسبت به مطب های دیگر دارند به همین دلیل باید در طراحی و دیزاین آن بیشتر توجه کنیم تا فضای پرت نرود .
موقعیت پروژه
محل پروژه باید دارای فضای کافی برای بخشهای اقامتی مستقل و دپارتمانهای مختلف کلینیک باشد. بایستی در منطقه آرام باشد و در آینده نیز احتمال ساخت و ساز در اطراف آن وجود نداشته باشد مگر اینکه توسط محلهای مجاور تفکیک و مستثنی شده باشد. تجهیزات نبایستی بر اثر مه گرفتگی، باد شدید، گردوغبار، دود، بو وحشرات آسیب ببیند. زمین نباید آلوده باشد و برای گسترش فضا، زمینهای آزاد اطراف نیز در نظر گرفته شوند.
راهرو ها
راهروها باید برای بیشترین جریان گردشی طراحی شوند. در کل، راهروهای دسترسی بایستی حداقل دارای ۱/۵۰متر پهنا باشند. راهروها یی که بیماران را با تخت متحرک جابجا می‌کنند باید حداقل دارای پهنای موثر ۲/۲۵ متر باشند.
درها
در طراحی درها بهداشت باید در نظر گرفته شود. لایه سطحی در با یستی دارای مقاومت بلند مدت در برابر نظافت مداوم توسط تمیزکننده‌ها و میکروب کشها باشد و بایستی طوری طراحی شود که مانع انتقال صدا، بوهای نا مطبوع و جریان هوا باشند. درها نیز بایستی دارای همان استاندارد عایق بندی در برابر صدا باشد که دیوارهای اطراف از آن برخوردارند. چوب دو روکشه در باید حداقل توانایی کاهش صدا تا۲۵ دسی بل را داشته باشد. ارتفاع دقیق دربها به نوع و عمل آنها بستگی دارد
پله ها
به خاطر دلایل سلامتی، پله‌ها بایستی طوری طراحی شوند که در مواقع لزوم ظرفیت تمام گردش عمومی را داشته باشند پلکانها باید در هر دو طرف نرده داشته باشند و بدون بر آمدگی پیشبن باشند(بدون لبه برآمده) پله‌های پیچ دار (حلزونی) نمی‌توانند در مقررات مربوط به پله ها گنجانده شوند .پهنای موثر عرض پله‌ها و پاگردها باید حداقل دارای ۵۰/۱ متر باشند واز۵۰/۲ متر تجاوز نکنند. درها نباید پهنای مفید پاگردها را اشغال ومحدود کنند و درهای رو به راه پله باید به طرف خروجی باز شوند.
یکی از مهمترین بخش های هر کلینیک چشم پزشکی است زیرا بیمار دراولین مرحله ( تشخیص ) وآخرین مرحله بعد از جراحی( درمان ) به این بخش فرستاده می شود.
فضای آن بستگی به وسعت کلینیک و تعداد مراجعه کننده ها دارد و بایستی برای ایجاد حس امنیت و…برای اپتومتریست و بیمار در فضایی بسته باشد نه به شکل یونیت های کنار یکد یگر. ابعاد هر یونیت ۱٫۵/۳ متر می با شد وفاصله صندلی بیمار تا چارت(صفحه نمایش) ۴-۵ متر تنظیم می شود وفضای حرکتی اپتومتریست و بیمار ۱٫۵/۳ متر است. دراین فضا از دو نوع نور اسثفاده می شود…نورگسترده برای تست دور… و نور نقطه ای برای تست نزدیک بینی وانحراف چشم .
ابعاد استا ندارد چارت (صفحه نمایش) ۱۸/۳۰سانتی متر می باشد واز شما یلی نظیر عدد..حروف..لندالت..تصویر(ویژه کودکان) و رد گرین برای سنجش قدرت بینایی استفاده می شود.
مقايسه درمانگاه بيمارستاني با درمانگاه مستقل
درمانگاه بيمارستاني داراي تخصص‌هاي متنوع است، در حالي كه درمانگاه مستقل تخصص‌هاي معدودي (وگاهي تنها يك تخصص) دارد.
درمانگاه بيمارستاني از بخش‌هاي تشخيصي (آزمايشگاه و راديولوژي) بيمارستاني استفاده مي‌كند، در حالي كه در درمانگاه‌هاي مستقل اين بخش‌ها به شكل كوچك وجود دارد.
در درمانگاه بيمارستاني پذيرش بيمار محدود، و در مواردي با وقت قبلي و منوط به مراجعه صبحگاهي و نوبت گيري است. در حالي كه در درمانگاه‌هاي مستقل پذيرش بيمار در سطح وسيعي انجام مي‌شود.
درمانگاه بيمارستاني از پزشكان متخصص بيمارستان استفاده مي‌كند، در حالي كه درمانگاه‌هاي مستقل، از نظر پزشك نيز مستقل‌اند.
در كلينيك چشم پزشكي يك فضا به تعيين نمره چشم و تجهيز عينك اختصاص دارد كه داراي تجهيزاتي براي نشستن بيمار و صفحه‌اي بر روي ديوار براي نشان دادن علائم مختلف به بيمار است. فضاي ديگري به معاينه چشم با وسايل و ميكروسكوپ چشم پزشكي اختصاص دارد. علاوه بر اينها محلي براي ميزكار پزشك و مصاحبه اوليه با بيمار نيز در اين كلينيك ضروري است. در موارد خاصي يك فضا نيز براي معالجه دوبيني در كودكان ضروري است.
تعيين نمره چشم
براي تعيين نمره چشم بيمار روي صندلي مي‌نشيند و علائمي را كه روي صفحه‌اي در فاصله معين از بيمار قرار گرفته است تشخيص مي‌دهد. بيمار با كمك عينك‌هائي كه با دستگاهي روي صندلي بيمار سوار شده است علائم را تشخيص داده و نقايص ديد وي از اين طريق تشخيص داده مي‌شود و عينك مناسب توسط پزشك براي وي تجويز مي‌شود. تا كنون دو روش براي تشخيص نقايص چشم بكار مي‌رفته است. يكي روش مستقيم كه بيمار بلاواسطه صفحه علائم را رؤيت مي‌كند و ديگري روش آينه‌اي است كه بيمار صفحه علائم را كه در پشت سر وي قرار گرفته است از طريق آينه مشاهده مي‌كند. واضح است كه روش آينه‌اي از طول اتاق مي‌كاهد ولي اكثر پزشكان ترجيح مي‌دهند از روش مستقيم استفاده كنند. در روش مستقيم طول حداقل اتاق بايد 60/6 متر باشد در حاليكه در روش آينه‌اي اين طول مي‌تواند تا 3 متر كاهش يابد. حداقل عرض اتاق در هر حالت نبايد كمتر از 60/2 باشد. علاوه بر دستگاههائي كه براي تعيين نمره چشم بكار مي‌رود در مواردي بيمار با دستگاه‌هاي ديگري از جمله ميكروسكوپ چشم پزشكي نيز مورد معاينه قرار مي‌گيرد.
بيمار در پشت ميزي كه دستگاه روي آن قرار دارد مي‌نشيند و پزشك در طرف ديگر ميز قرار مي‌گيرد. اين اتاق بايد امكان آن را داشته باشد كه كاملاً تاريك شود. در صورت استفاده از يك ميكروسكوپ حداقل فضائي معادل 6 مترمربع براي اين اتاق كافي است. در صورت استفاده از دستگاه‌هاي بيشتر در اين فضا حداقل بايد 9 مترمربع به اين فضا اختصاص داد.
دکوراسیون داخلی مطب دکتر چشم
با بررسی بخش های ویژه در مطب چشم پزشکی می توانیم به طراحی کلینیک چشم پزشکی بپردازیم معمولا چشم پزشکی ها شامل اتاق انتظار می باشند که برای طراحی آن حتما باید پلان در نظر گرفته شود و مرحله اصلی طراحی همان اتاق پزشک مورد نظر می باشد که باید به گونه ای طراحی شود که تمامی دستگاه های مدرن و روز در آن به گونه ای قرار گرفته شود فضای دلنشین و مفید واقع شود . همچنین ممکن است در برخی از مطب ها فضایی برای فروش ابزار آلات و وسایل چشم پزشکی مانند عینک و لنز ها داشته باشیم .
ریز فضاهای کلینیک تخصصی چشم
برای طراحی کلینیک چشم پزشکی همانطور که گفته شد باید اصول و نکاتی را رعایت نمود که این اصول شامل نورپردازی فضا سازی و طراحی اتاق انتظار و دیگر موارد می باشد. حتما باید توجه کنید که ببینید چه قسمت هایی می تواند مفید واقع شود و چه قسمتهایی پرت و حتی از قسمتهایی که کاربرد مفیدی ندارند باید استفاده بهینه کرد و تصاویر و پلان آنها را قبل از اجرا بررسی نمود . برای اجرای دکوراسیون چشم پزشکی این نکته را بدانید که از دکوراسیونی ملایم استفاده کنید زیرا قبل از اینکه بیمار به اتاق پزشک مراجعه کند باید از آرامش خاصی بهره‌مند شود.
اصول نور پردازی در چشم پزشکی
همانطور که در مقاله گفته شد که یکی از اصولی که بسیار مهم و کلیدی است نور پردازی می باشد باید در طراحی کلینیک چشم پزشکی این نکته را رعایت کنیم و در اصل هر کلینیک به دو بخش تقسیم میشود :بخشی که بیماردر آن حضور دارد و منتظر است که به اتاق پزشک مراجعه کند که این بخش اتاق انتظار نام دارد و باید از نورپردازی بسیار مـدرن و شیک ای برخوردار باشد که رضایت بیمار را جلب کند و حس آرم بخشی را به آن منتقل کند.
بخش دیگری که بسیار مهم است همان اتاق اصلی و اتاق پزشک میباشد که باید نورپردازی با توجه به نوع تخصص طراحی شود همچنین با توجه به قرار گرفتن دستگاه های مورد نظر مانند تعیین چشم و دسگر موارد نورپردازی مخصوص بر روی دیوار انجام شود.
جداسازي اتاقهاي مشاوره و معاينه
الگوي ديگري كه كمتر رواج دارد، جداسازي اتاقهاي مشاوره و معاينه است. در اين الگو بايستي به نكات ذيل توجه نمود:
به دليل اينكه پرستاران مسئول كنترل رفت و آمد به اتاق معاينه هستند بهتر است، محل اتاق معاينه در معرض ديد پرستاران باشد، اين كار پرستار را قادر مي‌كند كه به سرعت به بيمار دسترسي يابد، حتي در زماني كه براي انجام كارهاي خود به ايستگاه پرستاري مي‌رود.
اتاقهاي معاينه بايد نزديك اتاق مشاوره قرار گيرد تا حتي‌‌الامكان ميزان رفت و آمد غير لازم پزشكان را به حداقل برساند، ترجيحاً بهتر است اتاق معاينه و مشاوره از طريق درب به هم ارتباط داشته باشند.
راهروهاي خروجي از فضاي معاينه بايد در مسير اتاقهاي اداري قرار گيرد تا هم روي خروج و ورود افراد و هم پرداخت حق معالجه كنترل شود. اتاق معاينه جايي است كه در آن تشخيص بيماري انجام مي‌شود بنابراين بايد علاوه بر اينكه تجهيزات لازم براي تشخيص بيماري تأمين شود، آرامش و آسايش بيمار نيز به مخاطره نيافتد، ديوارپوش‌ها با رنگ مناسب، كفپوشهاي زيبا وكارهاي هنري تأثير مطلوبي روي بيمار بر جاي مي‌گذارد و پزشك مي‌تواند راحت‌تر او را معاينه كند.
تأثير محيط كلينيكي و ناشاد مي‌تواند باعث ايجاد ترس و اضطراب شده و در بيمار روي علائم حياتي او تأثير بگذارد شود كه اين خود سبب تشخيص نادرست بيماري توسط پزشك مي‌گردد.
اندازة اتاق معاينه مناسب است در اين اتاق تخت معاينه، سينك، كابينت ديواري و زميني، فضاي تعويض لباس، ترولي لوازم و تجهيزات مورد نياز براي معاينه قرار مي‌گيرد.
در صورتي درون اتاق معاينه عمومي، استرس تست (تست EKG و تردميل) انجام شود، ساير اتاق بايد حداقل يا باشد البته در صورتي كه فضاي تعويض لباس در نظر گرفته نشود طول اتاق مي‌تواند كمتر از 3 متر باشد.
مي‌توان درون اتاق يك كابين تعويض لباس درست كرد كه سكوهاي آن از ديوار بيرون مي آيند و در زماني كه نيازي به آن نيست دوباره داخل ديوار مي‌رود و اطراف اين فضا پرده نصب مي‌شود، در اين صورت پهناي اين فضا مي‌تواند باشد.
يكي از مهمترين مسائل نحوة قرار گيري تخت‌هاي معاينه است، قسمت پايي تخت يا ركاب انتهايي آن بايد با درب زاويه بسازد و همينطور با ديوار، بنابراين پزشك مي‌تواند به راحتي به بيمار از هر طرف دسترسي داشته باشد و از طرفي در صورت باز بودن درب ديد كمتري روي بيمار ايجاد مي‌شود، درب اتاق معاينه بايد از سمت ديوار باز شود به طوري كه سطح بيروني درب روبروي ديوار قرار گيرد، شايد ظاهر يك چنين طراحي زشت بنظر برسد ولي براي اتاق معاينه بسيار مناسب است و اگر درب اتاق در هنگام معاينه سهواً باز شود ديد كمتري روي بيمار ايجاد مي‌شود و حتي هنگام تعويض لباس بيمار بسيار راحتر است. يك پزشك راست دست (و حتي خيلي از پزشكان چپ دست) بيمار را از سمت راست معاينه مي‌كنند، بنابراين بايد كابينت لوازم و سينك در سمت راست تخت معاينه قرار گيرد.
سمت راست پزشك كابينت و سمت چپ او تخت معاينه قرار مي‌گيرد، بنابراين پزشك لوازم را با دست چپ بر‌مي‌دارد و با دست راست بيمار را معاينه مي‌كند.
كابينت معمولاً در سمت ديوار طولي اتاق و ديواري كه نزديك درب است نصب مي‌شود.
وجود سينك در اتاق معاينه بسيار مطلوب است، اين سينك يك سينك كوچك در ابعاد با يك سطح كاري است. حداقل ابعاد كابينت زير سينك مي تواند و ارتفاع باشد. روي سطح كابينت مي‌توان براي ريختن زباله‌ها يك دريچه در نظر گرفت كه سطل زباله درون كابينت زير دريچه آن قرار مي‌گيرد.
بايد در اتاق يك كابينت ديواري در نظر گرفت كه در آن گانهاي يكبار مصرف و ديگر لوازم يكبار مصرف قرار مي‌گيرد.
جاي دستمال كاغذي ديواري و جاي صابون ديواري نزديك به سينك نصب مي‌گردد.
معمولاً روي تخت معاينه رول‌هاي كاغذي يكبار مصرف قرار مي‌گيرد و بايد محلي براي نصب رول در نظر گرفته شود، پزشكان در معاينات زنان لوازم را گرم مي‌كنند( قبل از معاينه) ، بنابراين بايد يك خروجي الكتريكي براي گرم‌كن لوازم در نظر گرفته شود، تخت‌هايي كه خودش وامر دارند معمولاً گران هستند.
ممكن است درون اتاق معاينه محلي براي نوشتن در نظر گرفته شود تا پزشك بتواند گزارشات خود را راجع به بيمار و معايناتش بنويسد، پزشك براي نوشتن مشاهدات خود روي صندلي ، يا روي تخت معاينه مي‌نشيند.
ممكن است سطح نوشتن درون ديوار كار گذاشته شود
گاهي پزشكان دوست دارند كه اتاق مشاوره و معاينه از طريق درب به هم راه داشته باشند، اضافه كردن يك درب در اتاق معاينه فضاي مفيد اتاق را كاهش مي‌دهد و آسايش بيمار را به مخاطره مي‌اندازد.
اختلاف نظراتي براي در نظر گرفتن پنجره در اتاق معاينه وجود دارد، در هر صورت نيازي به وجود نور طبيعي در اتاقهاي معاينه نيست(خصوصاً در درماتولوژي)، ولي در صورتي كه خود پزشكان تمايل به در نظر گرفتن پنجره در اتاق معاينه داشته باشد بايد اين كار انجام شود، پنجره‌ها بايد در ارتفاع قرار گيرد تا آسايش بيمار به مخاطره نيفتد.
بهتر است رنگ شيشه‌هاي پنجره كبود باشد زيرا رنگ‌هاي برنزي حالت بيمار گونه به پوست افراد مي‌دهد.
در بيمارستانها معمولاً پنجره‌ها ايجاد مزاحمت مي‌كند مخصوصاً در جانمايي تجهيزات بنابراين بيشتر از پارتيشن استفاده مي‌شود كه ميزان و تعداد پنجره‌ها را حدالامكان كاهش مي‌دهد.
خصوصاً در مواردي كه طراحان ساختمان با طراحي فضاهاي پزشكي آشنايي ندارد در نظر گرفتن پنجره‌ها درد سر بيشتري را بوجود مي‌آورد خصوصاً اينكه از پنجره‌هايي استفاده مي‌كنند كه تناسبي با سايز اتاق ندارد.
برق مورد نياز در اتاقهاي معاينه سه خروجي الكتريكي سه سيمه با سيم زمين در نظر گرفته مي‌شود، يكي بالاي سطح كانتر وديگري قسمت پايين تخت و سومي نزديك به سرتخت، خروجي الكتريكي بالاي كانتر در ارتفاع و ديگر خروجي ها در ارتفاع نصب مي‌گردند. در صورتي كه پزشك براي معاينه از افتالموسكوپ و اتوسكوپ استفاده كند، براي شارژ كردن آنها خروجي الكتريكي در نظر گرفته مي‌شود، اين خروجي‌هاي الكتريكي خاص هستند .
در اتاقهاي معاينه كودكان معمولاً از دو خروجي الكتريكي استفاده مي‌شود يكي بالاي سطح كانتر و ديگر نزديك به پاية تخت معاينه. در كلينيك كودكان سيم‌كشي بايد به دقت انجام شود و سيم زمين به نحو موثري نصب گردد وهمچنين ارتفاع خروجي هاي الكتريكي طوري باشد كه كودكان به آن دسترسي نداشته باشند.
اتاق مشاوره
پزشكان با بيمارانشان در اين مكان مشاوره مي‌كنند، در صورت مناسب بودن طراحي اتاق مشاوره از ايجاد مزاحمت براي پزشك جلوگيري مي‌كند.
پزشكان بعد از معاينة بيمار، در اتاق مشاوره با بيمار در رابطه با بيماري‌اش گفتگو مي‌كنند، كاربرد اين اتاق براي پزشك و بيمار ايجاد ارتباط كلامي و حسي با بيمار است. اتاق مشاوره مي‌تواند به عنوان اتاق مطالعه و استراحت پزشك نيز مورد استفاده قرار گيرد، در اين اتاق بايد ميز كار پزشك، قفسة كتاب، صندلي راحتي براي بيماران، رخت آويز و در صورت امكان حمام براي پزشك در نظر گرفته شود. مبلمان و طراحي داخلي اتاق مشاوره بيشتر بايد شبيه به طراحي داخلي منزل باشد، اين تنها اتاق بخش است كه مي‌تواند به ميزان زيادي تابع سليقه پزشك باشد.
بهتر است اين اتاق داراي نور طبيعي باشد. لامپ‌هايي با نور غير مستقيم نيز براي نور عمومي اتاق مناسب است. مطلوبست براي آسايش بيشتر پزشك، اتاق مشاوره در پشت بخش قرار گيرد، بنابر اين بيماران براي رسيدن به اتاق معاينه از اين اتاق عبور نمي‌كنند و يا در برخي موارد كه بيماران يا همراهانشان دچار حالت‌هاي رواني مي‌شوند و قصد حمله به دفتر پزشك را دارند قرار گرفتن اتاق مشاوره در پشت بخش مانع از اين كار مي‌شود.
در بخش‌هايي مثل كودكان كه اتاق مشاوره كمتر استفاده مي‌شود براي چند پزشك يك اتاق مشاوره در نظر مي‌گيرد و يك ميز كوچك و تلفن به ازاء هر پزشك در نظر گرفته مي‌شود.
در حالت ايده‌آل بهتر است درون اتاق مشاوره از صندلي‌هاي راحتي كه قابل تبديل به تخت است استفاده شود تا پزشك پس از انجام جراحي يا كار سخت مدتي در اين اتاق استراحت كند.
اتاق انتظار
اولين و مهمترين ذهنيت بيمار در سالن انتظار كلينيك شكل مي‌گيرد. تأثير رواني اين فضا روي بيمار بسيار زياد است، فضاي انتظار اولين فضايي است كه بيمار با آن مواجه مي‌شود و مي‌تواند روي تصور بيمار از پزشك تأثير بگذارد.
غفلت در طراحي اين فضا مي‌تواند اثر نامطلوبي روي بيمار داشته باشد و بيمار تصور مي‌كند كه پزشك براي جان بيمارش ارزشي قائل نيست يا اينكه كه تجربيات پزشكي پزشك هم مانند دفتر و كلينيك او، تاريخ مصرف گذشته و قديمي است.
فضاي مطلوب بايد داراي رنگ‌هاي زيبا، نور مناسب و مبلمان مناسب باشد. بيمار بايد بدون برخورد با پنجره پذيرش ، افراد و مبلمان وارد فضاي انتظار شده، منتظر رسيدن نوبتش شود. بيماران بايد به راحتي وارد اتاق معاينه شوند، بدون آنكه رفت و آمد آنها در اين فضا باعث ايجاد تشويش يا مزاحمت براي ديگران شود.
طراحي فضاي انتظار بايد طوري باشد كه افراد معلول و كساني كه روي ويلچر هستند به راحتي بتوانند درون فضا رفت و آمد كنند بايد يك فضاي باز براي افرادي كه روي ويلچر هستند در نظر گرفته شود . اين فضا نبايد در معرض رفت و آمد باشد نكتة مهم ديگر اينكه نبايد افراد ناتوان را از بقيه بيماران جدا كرد.
يك فرمول مناسب براي تعيين تعداد صندلي‌هاي فضاي انتظار عبارتست از:
كه در اين فرمول:
P= نشانگر متوسط تعداد بيماراني كه در هر ساعت توسط پزشك معاينه مي‌شوند.
D= تعداد پزشكان
E= تعداد اتاقهاي معاينه
S= Seating
L= فاكتور ديركرد
است.
به طور مثال اگر هر پزشك حداقل 4 بيمار را در ساعت ببيند و در دفتر 3 اتاق معاينه باشد و هر بيمار با يك نفر همراه به دفتر مراجعه كند ميزان صندلي مورد نياز عبارتست از: 5=3-1×4×2
با توجه به فاكتور دير كرد امكان اينكه يك پزشك عمومي ديركند نيم يا يك ساعت است، بنابر اين اتاق انتظار بايد 5/1 برابر اين ميزان در نظر گرفته شود.
بنابر اين فضاي انتظار براي 4+5=S+L يعني 9 نفر كافي است.
فاكتور دير كرد با افزايش تعداد پزشكان هر كلينيك كاهش مي‌يابد. بايد ذكر كرد كه اين فرمول صرفاً براي راهنمايي است،كيفيت هر معاينه و فضاي بخش تعيين كننده ظرفيت فضاي انتظار است.
ممكن است تعداد صندلي‌هاي مورد نياز در مواردي كه محدوديت فضايي داريم از 45 صندلي به 25 عدد كاهش يابد. بندرت در طراحي فضاهاي پزشكي حالات ايده‌آل اجرا مي‌شود و طراحان بيشتر به گفته‌هاي كارفرما توجه مي‌كنند.
فضاي تخمين زده شده براي انتظار به ازاء هر بيمار 5/1 تا 8/1 مترمربع مي‌باشد و به صورت ميانگين 7/1 مترمربع به ازاء هر بيمار در نظر گرفته مي‌شود. در هر صورت، فضاي مورد نياز براي‌اتاق انتظار بستگي به‌شكل، محل ورودي‌ها ومحل پنجره پذيرش دارد.
پذيرش
محل قرار گرفتن پذيرش بايد در جايي باشد كه پرسنل بتوانند در تمام مدت ورود و خروج بيماران را كنترل كنند، قسمتي از فضاي پذيرش را بايد به صندوق اختصاص داد. دفاتر پذيرش معمولاً بزرگ هستند و حداقل بايد 8/1 متر فضاي سطح كانتر، پشت پنجره پذيرش براي قراردادن ماشين تايپ، تلفن و لوازم مورد نياز در نظر گرفت.
در صورتي كه تعداد پرسنل پذيرش/ دفتري بيشتر از دو يا سه نفر شود امكان دارد فضاهاي مربوط به تعيين وقت قبلي، پذيرش و صندوق از هم جدا شوند.
پرسنل دفاتر اداري ممكن است در مواقعي كه كار كمتري دارند به پرسنل پزشكي و پرستاران در اتاق معاينه و ايستگاه پرستاري در وزن‌گيري بيماران و تهية گزارشات بيماران كمك كند، ولي در هر صورت وظيفة آنها كارهاي اداري، دفتري است.
با يك طراحي مناسب تعداد پرسنل به طور قابل ملاحظه‌اي كاهش مي‌يابد.
دفاتر اداري
دفاتر اداري قلب كلينيك‌هاي پزشكي هستند. تهيه گزارشات پزشكي، كارهاي بيمه و كتابداري در اين دفاتر انجام مي‌شود. در يك دفتر كوچك، يك يا دو نفر ممكن است اين عمليات را انجام دهند، ولي براي يك كلينيك بزرگ ممكن است تعداد پرسنل به بيش از سه نفر افزايش يابد (در صورتي كه مراجعات بيماران كم باشد يك منشي به ازاء دو پزشك و در صورتي كه مراجعات زياد باشد يك منشي به ازاء هر پزشك لازم است).
در صورتي كه هر پزشك 4 تا 5 بيمار را در ساعت معاينه كند، منشي ممكن است زمان بيشتري را براي آماده كردن بيماراني كه هنوز معاينه نشده‌اند صرف كند.
كلينيك داخلي
مجموعه فعاليت‌هاي كلينيك داخلي شامل موارد زير مي‌باشد:
بيماري‌هاي ريوي، نرولوژي، تومورشناسي، خون‌شناسي، معده، غدد درون ريز و بيماري‌هاي پوستي، عفوني و گوارشي. بايستي قبل از طراحي يك كلينيك داخلي در رابطه با فعاليت‌هايي كه قرار است در كلينيك انجام شود بحث شود.
معمولاًدر كلينيك‌هاي داخلي گروهي از پزشكان كار مي‌كند و معمولاً ساعات كاري كلينيك‌هاي داخلي 9 صبح تا 12 ظهر و 2 تا 5 بعدازظهر است.
معمولاً جراحان، جراحي‌هاي خود را صبح انجام داده و بعدازظهر را در دفتر به ويزيت بيماران مي‌گذرانند. عملاً اگر 5 پزشك با هم در يك كلينيك كار كنند كمتر اتفاق مي‌افتد كه همگي با هم در كلينيك حضور داشته باشند. به همين دليل معمولاً يك كلينيك با سه اتاق معاينه مي‌تواند به راحتي جوابگوي نياز 5 پزشك باشد بدون اينكه لطمه‌اي به فعاليت آنها بزند.
كلينيك داخلي بخشي است كه ميزان مراجعات بيماران به آن متوسط است. ولي اغلب به دليل مشاوره جامع بين پزشك و بيمار، و معاينات تهاجمي روي بيمار، زمان معاينه طولاني است (البته معاينات بعدي پس از تشخيص بيماري در زمان كوتاهي انجام مي‌شود) بنابر اين در برنامه‌ريزي مي‌توان هر روز تعداد زيادي از بيماران را پوشش داد.
برخي پزشكان ترجيح مي‌دهند كه در اتاق مشاوره و برخي ديگر در اتاق معاينه، با بيمار مشاوره كنند، در هر صورت اگر اتاق مشاوره به طور مجزا در نظر گرفته مي‌شود بايد ابعاد آن كمتر از 5/3×5/3 متر نباشد.
مطب كودكان
متخصصين كودكان، بيماري‌هاي كودكان را از تولد تا بزرگي درمان مي‌كنند، معمولاً در اتاق معاينه زمان كوتاهي سپري مي‌شود. ولي معمولاً بيماران زمان زيادي را منتظر مي‌مانند. كلينيك كودكان از جمله كلينيك‌هاي پر رفت و آمد است. معمولاً در كلينيك‌هاي كودكان دو يا سه پزشك با هم كار مي‌كنند.
روال درماني و فضاي مشاوره و معاينه كودكان مشابه مطب داخلي است. با اين حال در صورتي كه از الگوي جداسازي اتاقهاي مشاوره و معاينه استفاده شود، براي هر متخصص كودكان بهتر است 3 يا 4 اتاق معاينه در نظر گرفته شود. البته چهار اتاق مطلوب‌تر است.
معاينات معمولاً در زمان كوتاهي انجام مي‌شود و بيمار بعدي به سرعت به اتاق معاينه بعدي انتقال مي‌يابد اين در حالي است كه پرستار مشغول تميز كردن اتاق معاينة قبلي است.
خوب است كه يك اتاق معاينة بزرگ براي معاينه كودك و نوزاد در نظر گرفته شود كه هر دو گروه سني را بتوان در آن معاينه كرد.
معمولاً اتاق معاينة بچه‌هاي 18-12 سال جدا بوده و حداقل فضاي لازم براي معاينة بچه‌هاي 12-18 سال، 5/3×5/2 مترمربع مي‌باشد، تخت معاينه از نوع تخت‌هاي معاينة Pelvic است، در نظر گرفتن ملاحظاتي كه براي اتاق معاينة كودكان در نظر گرفته مي‌شود لزومي ندارد، فقط بايد درون اتاق يك ترازو در نظر گرفت، اگر وزن بچه در فضاي انتظار گرفته شود ممكن است دچار ترس و وحشت شود.
در صورتي محدوديت فضايي نداشته باشيم بايد يك صندلي براي همراه يا مادر كودك، ميز نوشتن براي پزشك در نظر گرفت و اندازة اتاق معاينه 5/2×5/2 مترمربع مي‌شود.
تخت‌هاي معاينة نوزاد در ابعاد 120×60 سانتيمتر مي‌باشد و اگر وزن نوزاد در ابتدا روي تخت گرفته مي‌شود، ابعاد تخت 180×960 سانتيمتر مي‌شود.
تخت‌هاي معاينة كودكان 180×60 سانتيمتر مي‌باشد. تخت‌ها همواره كنار ديوار قرار مي‌گيرند تا احتمال افتادن كودك را كاهش دهند، پزشك بيمار را از سمت راست معاينه مي‌كند (پزشك راست دست). پزشك چپ دست كودك را از سمت چپ معاينه مي‌كند. ممكن است روي تخت معاينه فضايي براي لاستيك كردن نوزاد توسط مادر و وزن‌گيري در نظر گرفته شود.
هر كابينتي كه در دسترس كودكان است بايد داراي قفل باشد، حتي اگر كابينت خالي باشد، زيرا ممكن است دست كودك لاي درب كشو يا كابينت بماند.
بهتر است روي تخت معاينه قد سنج نوزاد تعبيه شود. بعضي از نوزادان به راحتي اجازه قدسنجي را مي‌دهند ولي براي بعضي ديگر بايد پايشان را توسط يك بازوي كشوئي چوبي ثابت كرد تا بتوان قد نوزاد را اندازه گرفت.
براي معاينه، كودك روي تخت رول‌هاي كاغذ قرار مي‌گيرد كه، قرقرة اين رول‌هاي كاغذي بالاي تخت معاينه قرار مي‌گيرند تا بتوان به سرعت تخت را براي معاينه آماده كرد.
رنگ ديوارهاي مطب كودكان بايد شاد باشد و حداقل دو ديوار اتاق بايد به طور كامل رنگ‌آميزي شود. بهتر است كه براي كفپوش الگويي رنگي در نظر گرفته شود.
رنگ‌ها و طرحهاي زيبا و جالب مي‌تواند بيقراري كودك را در زمان معاينه به ميزان زيادي كاهش دهد، مي‌توان از طرحهاي رنگي زيبا و كاغذ ديواري‌هاي رنگي استفاده كرد. اتاق معاينه كودكان را نبايد هرگز موكت يا فرش كرد بهتر است از كفپوشهاي وينيل استفاده شود.
در درمانگاه‌هاي تخصصي كودكان و نوزادان، براي بخش‌هاي نوزادان بايد يك ايستگاه پرستاري بزرگ در نظر گرفت، زيرا بسياري از موارد تزريق در اين مكان توسط پرستار انجام مي‌شود، بعد از هر تزريق نوزاد 10 تا 15 دقيقه تحت كنترل چشمي قرار مي‌گيرد تا بدنش نسبت به دارو واكنش بدي نشان ندهد.
بايد در راهرو نزديك ايستگاه پرستاري يا شايد در خود ايستگاه پرستاري تعدادي صندلي براي والدين در نظر گرفته شود.
ايستگاه پرستاري در قسمت‌هاي جلويي بخش قرار مي‌گيرد، اين براي مواردي كه كودك فقط براي تزريق به اين مكان مي‌آيد بسيار مطلوب است.
مطب‌هاي كودكان بايد داراي يك پنجرة پذيرش باشند كه بيماران درون اتاق معاينه به راحتي توسط پرسنل ديده شوند.