زمانی که صحبت از معماری درمانی می‌شود، مسائل دیگری مانند هزینه و نتیجه و تجربه در نگاه اول حاشیه می‌روند و سلامتی و درمان به نکته کلیدی و اصلی بحث تبدیل می‌شود. معماری درمانی به معنای ساختمان‌ها و فضاهایی است که بیماران در آن درمان می‌شوند. ابعاد و چیدمان اتاق، قرارگیری تخت در میانه اتاق یا کنار دیوار (حتی کدام دیوار)، مقدار فضای در نظر گرفته‌شده برای راه رفتن بیمار، تعداد تخت‌ها، تعداد تجهیزات پزشکی‌ای که می‌توانند در فضا بدون ایجاد خلال در کارشان در فضای موردنظر چیده شوند و از این دست پارامترها در گذشته عنصر تعیین کننده‌ای برای تحلیل میزان نتایج درمانی یک بیمارستان نبودند. اما امروزه شرایط تغییر کرده است، امروزه معمار و سازمان‌های درمانی با یکدیگر همکاری می‌کنند تا اصول طراحی اجتماعی را در طراحی یک محیط درمانی به کار ببندند.
طراحی اجتماعی اصطلاحی است که ریشه‌اش به چندین دهه قبل برمی‌گردد, اما از سال ۲۰۰۶ بود که به‌طور کامل وارد واژه‌نامه معماران شد. این اصطلاح به نوعی از طراحی اشاره دارد که در آن به طراحی روابط ازجمله روابطی که نامرئی و نامشهودند اشاره دارد. بر خلاف تفکر طراحانه که بر اساس فرمول‌ها و قواعد از پیش تعیین شده‌ای که برای "کاربر منفرد" یک فضا تعریف‌شده است ایده‌ها و استراتژی‌های طراح بسط پیدا می‌کند، در طراحی اجتماعی نیازهای یک جامعه یا اجتماع در نظر گرفته می‌شود. در معماری درمانی این مسئله به معنای بازآفرینی نقشی است، که ساختمان می‌تواند در سلامتی ساکنان و کارکنان ایفا کند.
در سال ۲۰۱۴ محققان به آمار قابل‌توجهی از سزارین‌های غیرضروری در بیمارستان‌ها توجه کردند و متوجه شدند به حد بحرانی‌ای رسیده که جدای از درد جراحی بیماران حدود ۵ میلیارد دلار هزینه اضافه به‌نوعی دور ریخته می‌شود. محققان تحقیقات خود را بر روی ۱۲ مرکز درمانی با این سؤال آغاز کردند که مقیاس یونیت‌ها چه تأثیری بر میزان آمار سزارین دارد. آن‌ها متوجه شدند بیمارستان‌هایی که اتاق عمل بیشتر داشته و به همین نسبت بخش‌های مراقبتی کمتری داشته‌اند میزان تجویز سزارین بالاتری را برای بیماران خود داشته‌اند.
اما این محققان پژوهش خود را فقط در همین یک حوزه کوچک درزمینه طراحی درمانی محدود نکردند. و اظهار داشتند که تحقیقاتشان نشان داده است که تمام جنبه‌های طراحی بیمارستان و طراحی کلینیک فرصت‌هایی هستند برای بهبود تجربیات و نتایج درمانی بیمار. بیمارستان بوتارو در رواندا درزمینه اینکه چگونه با اولویت قرار دادن سلامت بیماران از شیوع عفونت جلوگیری کرده و بیمارانش را زودتر مرخص می‌کند یکی از نمونه‌های مناسب است. طراحی فکر شده شرکت معماری MASS برای این بیمارستان به این‌گونه است که با چیدمان درست، تعریف مسیر حرکتی خاص برای بیماران و کارکنان و تعبیه تهویه طبیعی متناسب، انتقال و شیوع بیماری از طریق هوا را بسیار کاهش داده است.
مرکز درمانی وبا در هائیتی دارای یک سیستم تصفیه فاضلاب است که به‌منظور جلوگیری مجدد آلودگی جیره آب مردم و توقف شیوع بیماری از این طریق طراحی و احداث‌شده است. البته معماران برای پیشرفت اقتصادی منطقه با کمک فلزکاران و آهنگران محلی نمای بیمارستان را طراحی کردند و مبلمان موردنیاز مبتلایان به وبا را هم به‌دست صنعتگران محلی سپردند.
در طراحی بیمارستان هدف نهایی باید درمان و سلامتی باشد نه خدمات درمانی:
در مطالعاتی که بر روی بیمارستان‌های مختلف انجام می‌شود این سؤال قابل‌توجه است که آیا بیمارستان‌ها طراحی شده‌اند تا خدمات درمانی خوبی را به بیماران ارائه کنند یا اینکه آن‌ها را درمان کنند و زودتر مرخص کنند؟
به‌عنوان مثال در بیمارستان‌های سنتی موفقیت با تعداد تخت‌های بیمارستان تعیین می‌شود. بر اساس همین پیش‌فرض در طراحی بیمارستان‌های سنتی تعداد بالایی اتاق خصوصی طراحی می‌شود که فضای مناسبی برای راه رفتن ندارند. درحالی‌که تفکر پزشکی فعلی تصریح می‌گند که برای بسیاری از بیماری و شرایط‌ها برخاستن و راه رفتن در اطراف برای بهبودی و معالجه ضروری است. بیمارستان‌های سنتی خدمات درمانی ارائه می‌دهند که الزاماً این خدمات درمانی به سلامتی و بهبود که باید هدف نهایی باشد منجر نمی‌شود.
امروزه همه چیز در دنیای اطراف انسان‌ها در حال تحول و تغییر زودگذر است، بیماری‌ها و شرایط درمانی خاصی هرروزه می‌تواند پیش بیاید و همه‌گیر شود و این مسائل جدید که هرکدام شرایط خاص خود را می‌سازند به فضاهای خاص خود نیاز دارند که طبعاً طراحی درمانی نوین و طراحی بیمارستان‌های نوین می‌تواند سختی‌های بسیاری از این پروسه سخت درمان بیماران را آسان کند.
انجماد و در جا زدن در روند طراحی بیمارستان باعث می‌شود که چرخه درمانی در مراحل خاصی دچار مشکلاتی شوند که روند درمان بیماران را کند می‌کند. از طرفی برنامه‌ریزی بلندمدت در طراحی بیمارستان که باید همراه با تجربه اندوزی مداوم که از گرفتن بازخوردهای مختلف به‌دست می‌آید باشد، باعث پایداری و بازدهی هر چه بهتر فضای درمانی می‌شود.
درنهایت امر، بهره گرفتن از اصول طراحی اجتماعی نه تنها می‌تواند منجر به نتایج بهتر درمانی شود بلکه به بیمارستان‌ها نیز کمک می‌کند تا درزمانی که بیماران به‌طور فزاینده به دنبال اطلاعات برای انتخاب مرکز درمانی موردنظر خود باشند, بیماران آن‌ها را برای انجام اعمال درمانی انتخاب کنند. بیماران و به طور کلی انسان‌ها فضاهای طراحی‌شده مناسب را به‌صورت کاملاً غریزی به فضاهایی که عناصر طراحی در آن رعایت نشده است ترجیح می‌دهند. مثلاً ساختمان درمانی‌ای که فضای پیاده دارند برای بیماران جذاب‌ترند.
منبع: https://hbr.org/2018/10/how-the-architecture-of-hospitals-affects-health-outcomes